AMED DI SEYAHETA ALÛSÎ DE – Dr. Haşim ÖZDAŞ

KURTE

Tefsîrzan Alûsî, di sala 1267/1851an de diçe paytexta Dewleta Osmaniyan Stenbolê. Geşta Alûsî, nêzî du salan dewam kiriye. Alûsî, di der barê vê rêwîtiya xwe de sê berhemên giranbiha nivîsandine.

En gerçek şişli escort kadınlarını burada bulabilirsiniz..

Alûsî, di van her sê berhemên xwe de cî daye çavdêriyên xwe yên di ber barê bajarên wekî Mûsil, Cizîra Botan, Mêrdîn, Amed, Xarpût, Erzirom, Sêwas, Toqat, Samsûn, Stenbol û gelek gund, xan û cihên ku lê rawestiyaye yan jî di wan de derbas bûye. Alûsî, di vê geşta xwe de demeke dirêj li Amedê jî maye û di der barê bajêr, rewşa bajêr ya zanistî û hin zanyarên wê de bîranînên xwe di van berheman de parve kirine. Wekî din wî, cî daye jînenigariya hindek kesên ku pêrgî wan hatiye û her wiha bersiva hin pirsên ku li Amedê jê hatine kirin.

Em ê di vê xebata xwe de cî bidin xatira û bîrhatiyên Alûsî yên di der barê bajarê Amedê de û rewşa wê ya zanistî û civakî.

Peyvên Sereke: Alûsî, Amed, Ameda Reş, Amedi’s-Sewda, medrese û alimên Amedê

ÖZET

 Alûsî, 1267/1851 yılında Osmanlı İmparatorluğunun başkenti İstanbul’a doğru bir seyahate çıkmıştır. Onun bu seyahati, iki yıla yakın bir zaman sürmüştür. Alûsî, bu seyahati ile ilgili olarak değerli üç eser kaleme almıştır.

Bu üç eserinde Musul, Cizre, Mardin, Diyarbakır, Harput, Erzurum, Tokat Samsun ve İstanbul gibi şehirlere dair izlenimlerine yer veren Alûsî, aynı zamanda uğradığı köylere ve konakladığı yerlere dair izlenimlerini de paylaşmıştır. Alûsî, bu seyahatinde uzun bir süre Diyarbakır’da da kalmış ve şehrin fiziki yapısının yanı sıra ilmi ve kültürel durumu hakkında da önemli bilgiler paylaşmıştır. Aynı zamanda karşılaştığı bazı âlimlerin biyografilerine ve Diyarbakır’da kendisine sorulan bazı soruların cevaplarına da yer vermiştir.

Bu tebliğde Alûsî’nin Diyarbakır şehrinin kültürel ve sosyal durumlarına dair izlenim ve anlatılarına yer verilecektir.

Anahtar Kelimeler: Alûsî, Kara Amid, Diyarbakır medrese ve âlimleri.

ABSTRACT

 Alûsî went on a journey towards Istanbul, the capital of the Ottoman Empire, in 1267/1851. His journey lasted almost two years. Alûsî wrote three valuable works on this trip. Alûsî shared his impressions about the cities such as Mosul, Cizre, Mardin, Diyarbakır, Harput, Erzurum, Tokat, Samsun and İstanbul in his three works and he also shared his impressions about the villages and accommodation he visited. Alûsî stayed in Diyarbakır for a long time and shared important information about its scientific and cultural status as well as the physical structure of the city.  He also included the biographies of some of the scholars he encountered and his answers to some questions that he was asked while in Diyarbakır.

In this study, Alûsî’s impressions and narratives about the cultural and social conditions of Diyarbakır will be covered.

Keywords: Alûsî, Kara Amid, Diyarbakır madrasas and their scholars.