SIDDÎK HASAN HAN’IN (ö. 1307/1890) SAHÎHAYN’IN MUHTASARLARINA DAİR ŞERHLERİNDE BAZI HADİS/SÜNNET MESELELERİNE YAKLAŞIMI
Yunus HATİPOĞLU
MEB, İmam Hatip Lisesi Öğretmeni
Dicle Üniversitesi
Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı
Doktora Öğrencisi
ÖZET
Bu çalışmada 1832-1890 yılları arasında Hindistan’da yaşamış, Hindistan’daki Ehl-i hadîs ekolünün kurucuları arasında kabul edilen, Ebû’t-Tayyib Muhammed Sıddîk Bahâdır Han b. Hasen b. Alî el-Kannevcî ve hadis şerhleri incelenmiştir. Çok yönlü bir âlim olarak temayüz eden Sıddîk Hasan Han, hadis ilmi başta olmak üzere, İslâmî ilimler sahasında muhtelif dillerde (Arapça, Urduca ve Farsça) 220’den fazla eser kaleme almıştır. Müellifin özellikle hadis şerhi alanında dikkate değer iki önemli çalışması bulunmaktadır. Bu çalışmalar, Sahîhayn üzerine yazılmış muhtasarların şerhleridir. Bunların ilki, Buhârî’nin el-Câmiʿu’s-Sahîh’inin muhtasarlarından et-Tecrîdü’s-Sarîh üzerine yazılmış, ʿAvnu’l-Bârî li-halli Edilleti’l-Buhârî. İkincisi ise Müslim’in el-Câmiʿu’s-Sahîh’inin muhtasarlarından Muhtasaru Sahîhi Müslim (el-Câmiʿu’l-Muʿlim bi-mekâsıdi Câmiʿi Müslim) üzerine yazılmış, es-Sirâcu’l-Vehhâc min keşfi Metâlibi Sahîhi Müslim b. Haccâc adlı şerhtir. Sıddîk Hasan Han, söz konusu şerhlerinde bazı hadis/sünnet konularından söz etmekte ve bunlarla ilgili birtakım bilgiler kaydetmektedir. Bu makalede onun şerhlerinde bazı hadis/sünnet meselelerine yaklaşımı incelenmiştir. Çalışmanın sonunda Hasan Han’ın hadis/sünnet ile ilgili sınırlı sayıda konuyu ele aldığı ve bu konulara genellikle yüzeysel yaklaşıp detaylı bilgiler vermekten kaçındığı anlaşılmıştır. Ayrıca zikrettiği konular hakkında söylediklerinin de klasik hadîs usûlü kapsamında olup yeni bir bilgi ve teklif içermediği görülmüştür. Dolayısıyla onun hadis/sünnet meselelerine olan yaklaşımında, klasik usûle bağlı kaldığı sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Sözcükler: Hadis, Şerh, Hindistan, Sıddîk Hasan Han, ʿAvnu’l-Bârî, es-Sirâcu’l-Vehhâc
